Ricardo I d'Inglaterra
Duque de Normandía monarca de Inglaterra 6 setiembre 1189 - 15 abril 1199 ← Enrique II d'Inglaterra - Xuan I d'Inglaterra →
Vida
Nacimientu	Oxford, 8  de setiembre de 1157
Nacionalidá	Reinu d'Inglaterra
Fallecimientu	Châlus, 6  d'abril de 1199 (41 años)
Sepultura	Catedral de Ruan
Causa de la muerte	Cangrena
Familia
Padre	Enrique II d'Inglaterra
Madre	Lleonor d'Aquitania
Casáu/ada con	Berenguela de Navarra  (12 mayu 1191 -  6 abril 1199)
Pareyes	Adela de Francia
Fíos/es	ver Felipe de Cognac
Hermanos/es	ver Xuan I d'Inglaterra William Longespée, 3rd Earl of Salisbury Godofredo Plantagenet, Arzobispo de York Enrique el Joven Godofredo II de Bretaña Guillermo, conde de Poitiers Morgan Leonor Plantagenet Juana de Inglaterra, reina de Sicilia Matilde Plantagenet Alix de Francia María de Francia
Familia	ver Enrique el León (cuñáu)
Pueblu	Casa de Plantagenet
Estudios
Llingües	llatín Francés antiguu occitanu
Oficiu
Oficiu	monarca, poeta y compositor
Graduación	caballeru
Creencies
Relixón	catolicismu

Ricardu I d'Inglaterra (n. Palaciu de Beaumont, Oxford, 8 de setiembre de 1157-Châlus, Limousin, Francia, 6 d'abril de 1199), conocíu como Ricardu Corazón de Llión (en francés Richard Cœur de Lion, n'inglés Richard the Lionheart, en occitanu Ricar Còr de Leon), foi rei d'Inglaterra ente 1189 y 1199, siendo'l tercer fíu del rei Enrique II d'Inglaterra y de Leonor d'Aquitania.

Na so dómina, el trovador Bertran de Born moteyar “Òc y non” ('sí y non'). Mientres el so reináu, solo visitó Inglaterra en dos causes: les correspondientes a los sos dos coronaciones. En total, nun llegaron a seis los meses que trió'l so suelu como rei. Tomó parte na Tercer Cruzada, con campañes en Sicilia y Xipre nel camín y, darréu, pasó un periodu arrestáu por Leopoldo V, duque d'Austria.

Familia |

Foi'l tercer fíu varón d'Enrique II d'Inglaterra y Leonor d'Aquitania, hermanu menor, per parte materna, de María de Champaña y d'Alix de Francia. Tamién foi l'hermanu menor de Guillermo, conde de Poitiers, d'Enrique'l Mozu y de Matilde d'Inglaterra, duquesa de Brunswick, según l'hermanu mayor de Godofredo, duque de Bretaña, de Leonor, reina consorte y rexente de Castiella, de Juana d'Inglaterra y de Juan ensin Tierra.

Biografía |

Anque nació n'Inglaterra —nel Palaciu de Beaumont, Oxford—, yera, como la mayor parte de la familia real, esencialmente normandu. Tres el distanciamientu ente los sos padres, él permaneció cola so madre Leonor y foi investido col títulu de duque d'Aquitania en 1168 y nomáu conde de Poitiers en 1172. Simultáneamente, el so hermanu mayor, Enrique'l Mozu, foi coronáu como «segundu» rei d'Inglaterra, acomuñáu y subordináu al so padre.

Foi un home con una bona educación, que compunxo poesía en francés y n'occitanu. Dicíase que yera bien curiosu, con un pelo ente pelirroxu y roxu, güeyos claros y tez pálida. Al paecer, tenía una estatura cimera a la media: 1,96 m.^[1] Sicasí, nun se conoz la so estatura esacta porque los sos restos, yá en tiempos de la Revolución francesa, habíense perdíu.

Dende temprana edá paeció tener habilidaes polítiques y militares destacaes y volvióse vultable pola so valentía y disposición al combate, llibrando dures campañes pa controlar les rebeliones de los nobles nel so propiu territoriu. Como los sos hermanos, Ricardu desafiaba costantemente l'autoridá del so padre y el so sentíu de responsabilidá volvíase cuestionable.

Revuelta contra Enrique II |

En 1170 el so hermanu mayor Enrique'l Mozu foi coronáu "segundu rei" o correy, siendo amás designáu conde d'Anjou, como Enrique III (1170-1183), pero los historiadores soler llamar Enrique'l Mozu, pa nun confundilo col so sobrín del mesmu nome, Enrique III d'Inglaterra.

En 1173, xuntu colos sos hermanos Enrique'l Mozu y Godofredo, sofitaos pol rei Felipe II de Francia y la so madre, Ricardu sulevar contra'l so padre, entamando destronalo y dexar a Enrique'l Mozu como l'únicu rei d'Inglaterra. Una razón de mayor pesu pa les sos desavenencies foi que la so prometida, Adela de Francia, acabara como amante del so padre, polo que yera imposible'l so matrimoniu con ella. Nesti primer enfrentamientu, Enrique II imponer a los sos fíos y a Leonor d'Aquitania, zarrando a ésta.

Enrique II invadió Aquitania en dos causes. A la edá de 17 años, Ricardu foi'l postreru de los sos hermanos en caltenese en contra del so padre; finalmente, negar a engarrar con él frente por frente y pidió-y perdón. En 1174, tres la revuelta fallida, Ricardu emprestó xuramentu de llealtá al so padre.

Anque taba aseláu pol títulu de Conde de Poitou, Ricardu quería más. Pero Enrique II refugar a confiar a los sos fíos nengún recursu qu'éstos pudieren usar nel so contra, por razones obvies.

Castillo de Taillebourg, asediado y tomáu poles fuercies de Ricardu en 1179.

Tres el fracasu de ganar al so padre, Ricardu concentrar n'encalorar les rebeliones internes de los nobles d'Aquitania, especialmente nel territoriu de Gascuña. La creciente crueldá del so reináu llevó a una revuelta mayor en 1179. Los rebeldes esperaben destronar a Ricardu y pidieron ayuda a los sos hermanos Enrique y Godofredo. El puntu d'inflexón asocedió la primavera de 1179 nel Valle de Charente. La fortaleza de Taillebourg taba desaxeradamente bien defendida y considerábase inexpugnable. El castiellu taba arrodiáu por un cantil en trés de los sos llaos y cuntaba nel cuartu con una paré de trés capes. Ricardu destruyó y escaló primero les granxes y tierres alredor de la fortaleza, dexando a los sos defensores ensin refuerzos o salida. Los habitantes de la fortaleza teníen tanto mieu de Ricardu nesi puntu que dexaron la seguridá del so castiellu y atacaron a Ricardu fora de les sos muralles. Él foi capaz d'apoderar al exércitu y depués siguió a los defensores dientro de les puertes abiertes, onde fácilmente tomó'l castiellu en dos díes. La so victoria en Taillebourg disuadió a munchos barones de los sos pensamientos de rebelión y forzar a declarase lleales a él. Esto tamién-y valió a Ricardu la reputación d'un arteru comandante militar.

En 1181 y 1182, Ricardu fixo frente a una rebelión sobre la socesión del condáu d'Angulema. Los sos opositores volver a Felipe II de Francia pa pidir el so sofitu, y la llucha estender escontra Limousin y Périgord. Ricardu foi acusáu de crueldá (incluyendo la violación) contra los sos oxetivos: «Él tomó pola fuercia a los señores, fíes y parientes de los sos homes llibres y facer los sos concubinas. Y depués d'escastar l'ardor de la so lluxuria con elles, echó mano de los sos soldaos pa lo mesmo». Sicasí, col sofitu del so padre y d'Enrique el Mozu, tuvo ésitu sobre'l vizconde Aimar V de Limoges y el conde Elie de Périgord.

Dempués de que Ricardu encalorara la rebelión de los barones, volvió desafiar al so padre pol tronu. Ente 1180 y 1183 creció la tensión ente Enrique y Ricardu; como rei, Enrique ordenaba a Ricardu empresta-y homenaxe a Enrique'l Mozu, pero Ricardu negábase. Finalmente, en 1183, Enrique'l Mozu y Godofredo, duque de Bretaña, invadieron Aquitania nun intentu de someter a Ricardu. Los barones d'esti postreru xunir nel estreldu y volviéronse en contra del so duque. Sicasí, l'exércitu de Ricardu foi capaz de repeler a los exércitos invasores y executó a los prisioneros. El conflictu tuvo una curtia posa en xunu de 1183, cuando morrió Enrique'l Mozu. Pero Enrique II entainar a dar permisu al so fíu menor, Juan d'Inglaterra, pa invadir Aquitania. Cola muerte d'Enrique'l Mozu, Ricardu quedaba como l'hermanu mayor y herederu de la corona inglesa, pero siguió combatiendo al so padre.

Con oxetu de reforzar la so posición, Ricardu aliar en 1188 con Felipe II, fíu del exmarido de Leonor, Lluis VII de Francia, y de la so tercer muyer, Adela de Champaña. Roger de Hoveden escribió:

[...] the King of England was struck with great astonishment, and wondered what could mean, and, taking precautions for the future, frequently sent messengers into France for the purpose of recalling his son Richard; who, pretending that he was peaceably inclined and ready to come to his father, made his way to Chinon, and, in spite of the person who had the custody thereof, carried off the greater part of his father's treasures, and fortified his castles in Poitou with the same, refusing to go to his father.

[...] el rei d'Inglaterra taba plasmáu y preguntábase qué podría significar [esta alianza] y, tomando precuros pal futuru, frecuentemente unviaba mensaxeros a Francia col propósitu de faer tornar al so fíu Ricardu; quien, asonsañando una predisposición pacífica y topase preparáu pa volver col so padre, consiguió llegar a Chinon, y, a pesar de la persona que la curiaba hasta esi momentu, llevóse la mayor parte de l'ayalga del so padre, col que fortificó los sos castiellos en Poitou, negándose a dir col so padre.[2]

Un denier francés de plata, acuñáu por Ricardu en calidá de conde de Poitiers.

En retribución a l'ayuda de Felipe contra'l so padre, Ricardu promete concede-y los sos derechos sobre Normandía y Anjou. Ricardu empresta homenaxe a Felipe en payares del mesmu añu. Cuando lleguen novedaes de la batalla de Hattin, toma la cruz en Tours, acompañáu d'otros nobles franceses.

En 1188, Enrique II entama concede-y Aquitania al so fíu menor, Juan. Al añu siguiente, Ricardu trata de tomar el tronu d'Inglaterra pa sigo mesmu, xuniéndose a la espedición de Felipe contra'l so padre. El 4 de xunetu de 1189, les fuercies de Ricardu y Felipe ganen al exércitu d'Enrique en Ballans.

Enrique, col consentimientu de Juan, alcuerda nomar a Ricardu como'l so socesor. El 6 de xunetu Enrique II muerre en Chinon y Ricardu I convertir en rei d'Inglaterra, duque de Normandía y Conde d'Anjou. Roger de Hoveden afirma que'l cuerpu d'Enrique sangró pela ñariz en presencia de Ricardu, lo que se tomó como un signu de que Ricardu causara la so muerte. Foi coronáu oficialmente como duque'l 20 de xunetu y como rei na abadía de Westminster el 3 de setiembre

Reináu |

Violencia antisemita |

Ricardu I siendo unxíu mientres la so coronación como rei na abadía de Westminster, Londres. Ilustración d'una crónica del sieglu XIII.

Cuando Ricardu I foi coronáu rei d'Inglaterra, escluyó a tolos xudíos y les muyeres de la ceremonia (aparentemente porque la so coronación nun yera puramente como rei, sinón tamién como cruciáu), pero dellos líderes xudíos llegaron a presentar regalos al nuevu rei. Según Ralf de Diceto, los cortesanos de Ricardu esnudaron y flagelaron a los xudíos y depués echar de la corte. Cuando s'estendió'l rumor de que Ricardu ordenara asesinar a tolos xudíos, na población de Londres empezó una masacre. Munchos xudíos fueron cutíos hasta la muerte, escalaos y quemaos vivos. Les sos cases fueron amburaes y munchos d'ellos fueron bautizaos a encomalo. Dalgunos buscaron abelugu na Torre de Londres y otros llograron escapar. Ente otros, foi asesináu Jacobo d'Orleans, reconocíu llargamente como unu de los más prominentes de la dómina. Roger de Howeden, nel so Xesta Regis Ricardi, espunxo que la revuelta foi empecipiada polos ciudadanos viciosos ya intolerantes y que Ricardu I castigó a los perpetradores y dexó a los xudíos conversos a encomalo volver al xudaísmu. El arzobispu de Canterbury Baldo de Exeter reaccionó diciendo que «Si'l Rei nun ye un home de Dios, entós más bien ye del Diañu».,^[3] refiriéndose a la supuesta sangre infernal de la llinia angevina.

Al dase cuenta de que los asaltos desestabilizaríen el so reinu en víspores de la so partida a la cruzada, Ricardu I ordenó la execución de los responsables de los asesinatos y persecuciones más notables (munchos d'ellos yá fueren colgaos al amburar llares cristianos por error mientres la revuelta). Distribuyó un escritu real ordenando que se dexara en paz a los xudíos. Sicasí, l'edictu nun foi puestu en práutica en forma estricta y en marzu siguiente hubo más violencia, incluyendo una masacre en York.

Planes de cruzada |

Ricardu yá tomara la cruz como Conde de Poitou en 1187. El so padre Enrique II d'Inglaterra y Felipe II de Francia tamién lo fixeren en Gisors el 21 de xineru de 1188, dempués d'enterase de la cayida de Xerusalén en manos de Saladino. convirtiéndose en rei, Ricardu y Felipe alcordaron dir a la Tercer Cruzada xuntos, tarreciendo que na so ausencia l'otru usurpara los sos territorios.

Ricardu xuró arrenunciar al so pasáu de debilidá pa demostrar que yera merecedor de tomar la cruz. Empezó a axuntar y fornir nuevamente un exércitu de cruzada. Gastó la mayor parte de l'ayalga del so padre (amasáu col dineru aconceyao pol impuestu saladino), xubió los impuestos ya inclusive alcordó lliberar al rei Guillermu I d'Escocia de la so servilidá en cuenta de 10 000 marcos. P'axuntar entá más dineru, vendió posiciones oficiales, derechos y tierres a cualesquier comenenciudu. Inclusive aquellos que yá fueren nomaos fueron forzaos a pagar fuertes sumes pa retener los sos puestos. Guillermo Longchamp —obispu d'Ely y canciller del rei— fixo una ufierta de 3000 llibres pa permanecer como canciller. Aparentemente, esta ufierta foi puxada por un tal Reginaldo l'Italianu, pero foi refugada.

Fixo dellos arreglos finales nel continente. Reconfirmó el nomamientu fechu pol so padre de Guillermo Fitz Ralph al importante puestu de senescal de Normandía. En Anjou, Esteban de Tours foi reemplazáu como senescal y temporalmente encarceláu por mal manexu fiscal. Payn de Rochefort, un caballeru angevino, foi alzáu al puestu de senescal d'Anjou. En Poitou, l'ex preboste de Benon, Pedro Bertin, foi nomáu senescal y, finalmente, en Gascuña, l'oficial local Heliu de La Celle foi escoyíu pa la senescalía. Depués de reposicionar a la mayor parte del so exércitu y dexar abelugaes les sos posesiones territoriales en Francia, Ricardu I empecipió finalmente la marcha a la cruzada'l branu de 1190, que la so retrasa foi criticada por trovadores como Bertrán de Born. Nomó rexentes a Hugh de Puiset, obispu de Durham, y a Guillermo de Mandeville, tercer conde de Essex, quien morrió pocu dempués y foi reemplazáu pol canciller del rei, Guillermo Longchamp. L'hermanu de Ricardu I, Xuan I d'Inglaterra, nun tuvo acordies con esta decisión y empezó a intrigar contra Guillermo.

Dellos autores criticaron a Ricardu I por pasar namái seis meses del so reináu n'Inglaterra y esviar los recursos del reinu pa sofitar la so cruzada y otres campañes no que güei ye Francia. Ricardu I dicía que n'Inglaterra «faía fríu y siempres ta lloviendo», y cuando xuntaba fondos pa la so cruzada, oyíase-y declarar que «Si atopara un comprador pa Londres mesmu, vender». Sicasí, Inglaterra yera una parte minoritaria de los sos territorios, namái importante al da-y un títulu real col cual averase a otros reis como un igual. Como la mayoría de los reis Plantagenet antes del sieglu XIV, nun tuvo necesidá d'aprender el idioma inglés. Dexando'l país en manos de dellos funcionarios nomaos por él (incluyendo dacuando a la so madre), Ricardu taba más comenenciudu polos sos estensos territorios franceses.

Ocupación de Sicilia |

Gran Sellu Real de 1189 del rei Ricardu I.

En septiembre del añu 1190, tantu Ricardu como Felipe llegaron a Sicilia.^[4] Tres la muerte del rei Guillermu II de Sicilia, el so primu Tancredo de Lecce tomara'l poder y fuera coronáu a principios de 1190 como rei, anque la heredera llegal yera la tía de Guillermo Constanza de Sicilia, señora del nuevu emperador Enrique VI del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu. Tancredo encarcelara a la vilba de Guillermo, la reina Juana d'Inglaterra, reina consorte de Sicilia, hermana de Ricardu I y a quien Tancredo nun apurriera'l dineru qu'heredara nel testamentu de Guillermo. Al apuerto de Ricardu I, demandó que la so hermana fora lliberada y diérase-y el so heriedu. La presencia de tropes estranxeres tamién causó malestar: n'ochobre sublevóse'l pueblu de Mesina, esixendo que los estranxeros fuérense. Ricardu I atacó Mesina, ocupándola'l 4 d'ochobre de 1190.^[5] Depués d'escalar y quemar la ciudá, Ricardu I estableció ellí la so base. Permaneció nesi llugar hasta que Tancredo aportó finalmente a roblar un tratáu'l 4 de marzu de 1191. El tratáu foi robláu por Ricardu, Felipe y Tancredo. Los términos principales yeren:

• Juana sería lliberada, recibiría'l so heriedu y la dote qu'el so padre diera al so últimu home.


• Ricardu y Felipe reconoceríen a Tancredo como rei de Sicilia y fadríen votos pa caltener la paz ente los sos trés reinos.


• Ricardu proclamaría oficialmente al so sobrín Arturo, fíu de Godofredo, como'l so herederu, y Tancredo comprometer a qu'una de les sos fíes fora prometida en matrimoniu a Arturo cuando tuviera n'edá de casase.


• Ricardu y Tancredo intercambiaron regalos: Ricardu dio a Tancredo una espada que se dixo yera Excalibur, la espada del rei Arturo.

Depués de roblar el tratáu, Ricardu y Felipe dexaron Sicilia. Esti tratáu socavó les rellaciones d'Inglaterra col Sacru Imperiu Romanu Xermánicu y causó la sulevación del hermanu de Ricardu, Juan, quien esperaba ser proclamáu herederu en llugar del so sobrín. Anque esta sulevación fracasó, Juan siguió intrigando contra'l so hermanu.

Conquista de Xipre |

N'abril de 1191, mientres diba a la Tercer Cruzada, Ricardu I fixo una parada nel Imperiu bizantín, específicamente na islla de Rodas, pa evitar el mal tiempu. Al paecer, Ricardu I tuviera namái una vegada cola so prometida Berenguela de Navarra, años antes de la so boda. Él designó a la so madre pa representalo y convencer al so padre, Sancho VI de Navarra, y a los sos parientes pa consentir la boda y lleva-y a la novia. Ricardu diba nel so rescate cuando llancaron na mariña de Xipre. Dexó Rodas en mayu, pero una nueva nube llevó a la flota de Ricardu I a Xipre.

El 6 de mayu de 1191, la flota de Ricardu I llegó al puertu de Lémesos en Xipre y tomó la ciudá. El déspota de la isla, Isaac Comneno de Xipre, llegó demasiáu tarde pa detener a los cruzaos y abelugóse en Colossi. Ricardu I llamó a Isaac p'axustar, pero él demandó la so partida. Ricardu y la so caballería atoparon al exércitu de Isaac en Tremetusia. Los pocos católicos xipriotes y aquellos nobles que s'oponíen a la rexencia de Isaac, xunir al exércitu de Ricardu I. Anque Isaac y los sos homes engarraron valientemente, l'exércitu de Ricardu yera más numberosu y meyor forníu, lo que-yos aseguró la victoria. Tamién recibió sofitu militar del rei de Xerusalén, Guido de Lusignan. Isaac aguantó dende los castiellos de Pentadáctylos, pero tres l'asaltu al castiellu de Kantara, finalmente rindióse. Afírmase que Ricardu prindó a Isaac, confinándolo con cadenes de plata, cuidao que prometiera nun ponelo en fierros. La fía de Isaac foi caltenida nel llar de Berenguela y Juana. Ricardu asaltó la islla y masacró a aquellos qu'intentaron aguantáse-y. Él y la mayor parte del so exércitu dexaron Xipre escontra Tierra Santa a principios de xunu, ganando pa la cruciada una base de sofitu que nun taba so amenaza inmediata de los turcos como lu taba Tiro. Na so ausencia, Xipre foi gobernada por Ricardu Camville.

Más tarde, nesi mesmu añu, la Orde del Temple mercó-y la islla a Ricardu I pa ser gobernada por Armand Bouchart.^[6]

En Tierra Santa |

Semeya de Ricardu I (esquierda) y de Saladino nunos azulexos (c. 1250-60). Muséu Británicu.

El rei Ricardu I llegó a Acre, Palestina, en xunu del añu 1191. Dio'l so sofitu al so vasallu de Poitiers Guido de Lusignan, que llevara les sos tropes a Xipre pa sofitalo. Guido yera'l vilbu de la prima del padre de Ricardu, Sibila de Xerusalén (El rei Fulco de Xerusalén tuvo dellos fíos, ente ellos: Amalarico I de Xerusalén, padre de Sibila; y Godofredo V d'Anjou, padre d'Enrique II d'Inglaterra, padre de Ricardu Corazón de Llión). Nesta dómina, Guido, el maríu de Sibila taba tratando de retener la corona de Xerusalén, a pesar de la muerte de la so señora acaecida mientres el sitio d'Acre l'añu anterior. El derechu de Guido yera apostáu por Conrado de Monferrato, segundu maríu de la media hermana de Sibila, Isabel de Xerusalén: Conrado, que la so defensa de Tiro salvara'l reinu en 1187, foi sofitáu por Felipe de Francia, fíu d'el so primera primu Lluis VII de Francia y por otru primu, el duque Leopoldo V d'Austria (Babenberg). Ricardu tamién s'alió con Hunfredo IV de Torón, el primer home d'Isabel, del cual divorciárase a encomalo en 1190. Hunfredo yera lleal a Guido y falaba l'árabe en forma fluyida, de forma que sirvía a Ricardu como traductor y negociador.

Ricardu y les sos fuercies ayudaron a conquistar Acre, a pesar de la grave enfermedá del rei. Dizse que Ricardu I, mientres taba enfermu de escorbuto, mataba guardias nes parés con una ballesta, mientres yera lleváu nuna camiya.^[7] Conrado de Montferrato concluyó les negociaciones de rindición con Saladino y izó los pendonos de los reis na ciudá. Ricardu discrepó de Leopoldo V d'Austria sobre la destitución d'Isaac Comneno (rellacionada cola madre bizantina de Leopoldo) y sobre la so posición dientro de la cruzada. El pendón de Leopoldo fuera izado al llau de los estandartes inglés y francés. Ello foi interpretáu como una arrogancia por Ricardu y Felipe, cuidao que Leopoldo yera un vasallu del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu (anque entós yera'l líder vivu de más altu rangu de les fuercies imperiales). Los homes de Ricardu baltaron el pendón y tirar nel foso d'Acre. Leopoldo dexó darréu la cruzada. Felipe tamién se foi pocu dempués, en mala condición de salú y depués de disputes con Ricardu avera del estáu de Xipre (Felipe demandaba la metá de la isla) y del reinu de Xerusalén. Ricardu atopóse de secute ensin aliaos.

Ricardu caltuvo prisioneros a 2.700 musulmanes, en visu a consiguir que Saladino cumpliera tolos términos de la rindición de les tierres circundantes a Acre. Felipe, antes de partir, confiara los sos prisioneros a Conrado, pero Ricardu forzar a apurrí-ylos. Ricardu tarrecía que les sos fuercies permanecieren reteníes n'Acre, yá que creía que la so campaña nun podría avanzar colos prisioneros en caravana. Poro, ordenó que tolos prisioneros fueren asesinaos y movióse al sur, ganando a les fuercies de Saladino na batalla d'Arsuf el 7 de setiembre. Intentó axustar con Saladino, ufiertándo-y a la so hermana viuda, Juana de Sicilia, como novia pal hermanu de Saladino Al Adil, pero nun tuvo ésitu. Na primer metá de 1192, él y les sos tropes refortificaron Ascalón.

Una eleición forzó a Ricardu a aceptar a Conrado de Montferrato como rei de Xerusalén y vendió Xipre al so protexíu derrotáu, Guido. Sicasí, namái díes dempués, el 28 d'abril de 1192, Conrado foi apuñaláu hasta la muerte por miembros de la Secta de los Asesinos primero que pudiera ser coronáu. Ocho díes dempués, el mesmu sobrín de Ricardu, Enrique II de Champaña, casar cola vilba Isabel de Xerusalén, anque taba encinta del fíu de Conrado. El crime nunca foi resueltu en forma conclusiva y los contemporaneos de Ricardu I abarrunten qu'él tuvo arreyáu.

Tomando conciencia de que yá nun había esperanza de retener Xerusalén, inclusive dempués d'habela tomáu, Ricardu ordenó la retirada. Entós empezó un periodu de escaramuzas menores coles fuercies de Saladino, mientres Ricardu y Saladino axustaben un alcuerdu pal conflictu, una y bones dambos dieron cuenta de que les sos respeutives posiciones yeren insostenibles. Ricardu supo que Felipe y el so propiu hermanu Juan preparaben una intriga na so contra. Sicasí, Saladino aportunaba n'afarar les fortificaciones de Ascalón que los homes de Ricardu reconstruyeren y n'otros puntos menores. Ricardu fixo un últimu intentu d'averar posiciones al intentar invadir Exiptu (la principal base de provisiones de Saladino), pero falló. Finalmente, el tiempu de Ricardu escosábase. Consideró qu'el so regresu yá nun podía retardase, cuidao que Felipe y Juan tomaben ventaya de la so ausencia. Él y Saladino llegaron a un alcuerdu final el 2 de setiembre de 1192, qu'incluyía la concesión de la demanda de destrucción de la muralla de Ascalón, según el llibre accesu de los cristianos a Xerusalén, la tolerancia de la so presencia ellí y una tregua de trés años.^[8]

Cautiverio y torna |

Ruines del castiellu de Dürnstein, actual Austria, nel que tuvo prisioneru Ricardu.

N'avientu de 1192, aguiyonáu poles noticies que lleguen del reinu, Ricardu trata de tornar a Inglaterra, pero'l mal tiempu esvia la so flota a la mariña adriática y obligar a atracar en Corfú, nes islles del emperador bizantín Isaac II Ángelo, qu'oxetaba l'anexón de Ricardu de Xipre, un antiguu territoriu bizantín. Amarutáu como un caballeru templariu, Ricardu saleó dende Corfú con cuatro ayudantes, pero'l so barcu llancó cerca d'Aquilea, forzando a Ricardu y a los sos partidarios a siguir una peligrosa ruta terrestre pola Europa central. Mientres se dirixía escontra'l territoriu del so cuñáu Enrique, Ricardu foi prindáu cerca de Viena por Leopoldo V d'Austria pocu dempués de la Navidá de 1192 y acusáu d'iguar l'asesinatu del so primu Conrado de Montferrat. Ricardu y los sos criaos viaxaben amarutaos como pelegrinos de baxa condición, pero pudo ser identificáu porque usaba un aniellu luxosu o pola so insistencia en comer pollu asáu, una delicadeza de l'aristocracia. El duque llevar como prisioneru ante l'emperador Enrique VI d'Alemaña y caltener cautivu en Dürnstein. Foi ellí que Ricardu escribió Ja nus hons pris o Ja nuls om pres, un cantar en versión francesa y occitana, espresando'l so sentimientu d'abandonu per parte de la so propia xente. Fíxose famosa la so frase de refuga a amosar deferencia al emperador: «Nací con un rangu que nun reconoz nengún superior que nun sía Dios».^[9] Sicasí, les condiciones de la so cautiverio nun fueron severes.

La so llibertá nun lu interesaba a naide: Felipe II de Francia prefería al so hermanu Juan, y el papa Celestino III refugar pola so conducta. La so madre, Leonor d'Aquitania, lluchó incansablemente pa llograr la lliberación de Ricardu, intentando axuntar el dineru del rescate consistente en 100 000 marcos (cerca de cinco veces l'ingresu añal de la corona inglesa so la rexencia de Ricardu) qu'esixía Enrique. Tanto'l cleru como los legos tuvieron de pagar fuertes impuestos d'un cuartu del valor de la so propiedá, se confiscaron les ayalgues d'oru y plata de les ilesies y axuntóse dineru por aciu la compensación monetaria per parte de los nobles por non faer el serviciu militar por cuenta de la corona ya impuestos de carucage. L'emperador pidió 100 000 marcos pa él antes de lliberar al rei, el mesmu monto aconceyáu pol impuestu saladino pocos años antes. Coles mesmes, Juan, l'hermanu de Ricardu, y el rei Felipe de Francia ufiertaron 80 000 al emperador por que caltuviera prisioneru a Ricardu hasta la fiesta de San Miguel y Tolos Ánxeles de 1194. L'emperador refugó esta ufierta, pero a cuenta de aumentar una metá más. El dineru del rescate del rei fuera tresferíu polos embaxadores del emperador, pero “so la responsabilidá del rei” (si perdiérase nel camín, sería responsabilidá de Ricardu) y finalmente el 4 de febreru de 1194 Ricardu foi lliberáu. Felipe unvió un mensaxe a Juan que dicía: «Cúriate, el demoniu anda sueltu».

Matrimonio |

Antes de dexar Xipre, Ricardu I casar na ciudá de Limassol, el 12 de mayu de 1191, con Berenguela de Navarra, primer fía del rei Sancho VI de Navarra. La boda llevar a cabu na Capiya de San Jorge y asistió la so hermana Juana a la ceremonia, a quien Ricardu traxera dende Sicilia.

Anque prometíu con Adela de Francia (tamién referida nes cróniques como Aélis, Alicia o Adelaida) dende la so infancia, lo cierto ye que tanto'l so padre, primero, como'l mesmu Ricardu, dempués, nunca amosaron demasiao interés en rematar esti proyeutu matrimonial. Al paecer, Enrique II fixera de Adela el so concubina y, según argumentó'l mesmu Ricardu pa romper esti compromisu poco primero de la llegada de Berenguela al campamentu cruciáu de Sicilia, de dicha rellación naciera un fíu. Tradicionalmente vien calteniéndose que foi Leonor d'Aquitania la instigadora d'esti matrimoniu, pero a tenor de les fontes, conclúyese que foi'l mesmu Ricardu'l responsable. Anque los sos meyores biógrafos envaloren que'l compromisu alcordaríase en 1188, esisten nicios pa creer que les negociaciones xestar mientres 1185.

Mientres la estancia en Tierra Santa, Ricardu y Berenguela alloñáronse. Ello ye que tornaron a Europa por separáu.

ordenárase-y a Ricardu axuntase con Berenguela y amosa-y fidelidá nel futuru, alvirtiéndo-y «recordar la destrucción de Sodoma y abstenese d'actos ilícitos». Esto podría ser consideráu como evidencia de que Ricardu I s'arreyó n'actividaes homosexuales, anque se diz que «el pecáu de Sodoma» pue ser interpretáu más llargamente.

Dellos autores dan como cosa probada la homosexualidá del rei Ricardu y suxuren que la vultable desapegadura qu'amosó escontra la so esposa yera consecuencia d'ello.^[10] Los maríos vivieron dixebraos práuticamente mientres tol so matrimoniu por cuenta de les campañes guerreres del rei, y cuando ésti tornó a Inglaterra la so esposa nun lu acompañó, y nin siquier asistió a la ceremonia de coronación -la segunda tres la usurpación del so hermanu- nin a los funerales del rei cuando ésti morrió. Nun tuvieron tampoco descendencia.

Per otra parte, el matrimoniu enemistó a Ricardu I col rei Felipe II y, aprovechando la Cruzada, ésti sofitó pa la socesión al tronu d'Inglaterra a Juan, hermanu menor de Ricardu.

Árbol xenealóxicu |

Últimos años y muerte |

Ricardu I y Felipe II de Francia, miniatura francesa de 1261.

Mientres la so ausencia, Juan tuvo cerca d'arrampuña-y el tronu. Ricardu perdonar cuando se realcontraron ya inclináu por necesidaes polítiques, nomar el so herederu en llugar d'Arturo, que la so madre Constanza de Bretaña podría tar abierta a les propuestes de Felipe II. Ricardu entró en conflictu con Felipe. Cuando esti postreru atacó la fortaleza de Ricardu, Château-Gaillard ('The Saucy Castle'), él se jactó de que «si les sos muralles fueren de fierro, aun así tomar», a lo cual Ricardu retrucó: «Si estes muralles fueren de mantequilla, aun así caltener de pies».

Determináu a aguantase a los designios de Felipe sobre los territorios angevinos reclamaos, como Vexin y Berry, Ricardu usó tola so esperiencia militar y vastu recursos nuna guerra contra'l rei francés. Formó una alianza contra Felipe constituyida por Balduino IX de Flandes, Renaud, conde de Boloña y el so suegru, el rei Sancho VI de Navarra, qu'asaltaron les tierres de Felipe dende'l sur. Lo más importante, aseguró l'heriedu de la casa de Welf en Saxonia pal so sobrín, Otón de Poitou, fíu d'Enrique'l Llión, que foi escoyíu Otón IV d'Alemaña en 1198.

En parte como resultáu d'estes y otres intrigues, Ricardu llogró delles victories sobre Felipe. En Freteval en 1194, xusto dempués de la torna de Ricardu de la so cautiverio y coleuta de dineru n'Inglaterra pa Francia, Felipe fuxó, dexando los sos archivos financieros completos con auditoríes y documentos que fueron tomaos por Ricardu. Na batalla de Gisors (tamién llamada Courcelles) en 1198, adoptó Dieu et mon Droit ('Dios y el mio derechu') como lema (qu'entá ye usáu na actualidá polos monarques británicos) faciéndose ecu del so anterior rumbu frente al emperador Enrique VI, de qu'el so rangu nun reconocía otru superior que nun fuera Dios.^[9]

En marzu de 1199, Ricardu taba nel Lemosín encalorando una revuelta del vizconde Aimar V de Limoges. Anque yera Cuaresma, «afaró la tierra del vizconde con fueu y espada». Asedió el sonce y virtualmente desarmáu castiellu de Chalus-Chabrol. Dellos cronistes espresen qu'esto se debió a qu'un llabrador local afayara una ayalga d'oru romano, que reclamaba Ricardu a Aimar na so posición de señor feudal. Sicasí, los historiadores modernos permanecen escépticos con al respeutive de esta hestoria, que tien golor a exemplum o fábula moralizadora.

Castillo Gaillard, en Normandía (Francia), onde morrió Ricardu I.

Al atapecer del 25 de marzu de 1199, Ricardu caminaba pol perímetru del castiellu ensin la so cota de malla, investigando'l progresu de les obres militares nos murios. Dacuando, verificábense llanzamientos de fleches dende les muralles del castiellu, pero emprestábase-yos poca atención. Un defensor en particular prestaba enforma al rei: un home paráu sobre la muralla, ballesta en mano, sostenía cola otra una sartén qu'usaba como escudu contra los proyeutiles. Apuntó una flecha deliberadamente al rei, a lo cual ésti aplaudió. Sicasí, otra flecha mancar nel costazu esquierdu cerca del pescuezu. Intentó sacala dientro de la so tienda, pero nun tuvo ésitu. Un ciruxanu, al que Hoveden llamó un carniceru, estrayer la flecha, produciéndose darréu una cangrena, entueyu habitual na dómina debida a la inesistencia de midíes de asepsia y tratamientos antibióticos. Ricardu fixo traer al ballesteru ante él, llamó a Pedro Basil, Juan Sabroz, Duldo y Bertrán de Gurdun alternativamente, según los cronistes. L'home resultó ser un neñu, que alegó que'l rei asesinara al so padre y dos de los sos hermanos y que disparara a Ricardu en vengación. El neñu esperaba ser asesináu. Ricardu, como últimu actu de piedá, perdonar diciendo: «Sigue viviendo y pol mio pagu contempla la lluz del día», antes d'ordenar que lo lliberar y despidieren con 100 chelines. Ricardu, entós, punxo los sos asuntos n'orde, mandando tolos sos territorios al so hermanu Juan y les sos xoyes al so sobrín Otón.

Balta de Ricardu na Abadía de Fontevraud, Francia.

Ricardu morrió'l martes, 6 d'abril de 1199, en brazos de la so madre. Más tarde afirmaríase que «Cuando'l día terminaba, terminó la so vida terrenal». La so muerte foi referida como «el Llión [que] foi asesináu pola Formiga». El so últimu actu de caballerosidad foi infructuosu: tan llueu morrió, el so mercenariu más infame, el capitán Mercadier, tomó al neñu que disparara la flecha fatal, espelleyar vivu y depués colgar.

Les coraes de Ricardu fueron soterraes nel llugar de la so muerte, el so corazón en Rouen, Normandía, y el restu del so cuerpu foi soterráu a los pies del so padre na abadía de Fontevrault en Anjou. Nel so llechu de muerte mandó toles sos posesiones al so hermanu Juan, cuidao que nun tenía herederos lexítimos.

Legado |

Ricardu nun tuvo fíos lexítimos y reconoció namái a un fíu ilexítimu, Felipe de Coñá. Como resultancia, asocedió-y al tronu'l so hermanu Juan como rei d'Inglaterra. Sicasí, los sos territorios franceses primeramente refugaron al so hermanu Juan como socesor, prefiriendo al so sobrín Arturo, el fíu del so últimu hermanu Godofredo, duque de Bretaña, que la so demanda pol poder ye considerada con meyor enconto que la de Juan según los estándares modernos. Ensin dulda, la falta d'herederos direutos de Ricardu foi'l primer pasu na disolución del Imperiu angevino. Mientres los reis d'Inglaterra siguieron primiendo les sos demandes sobre'l continente, nunca más rexiríen los territorios que Ricardu I heredó.

El legáu de Ricardu I entiende dellos aspeutos: La so conquista de Xipre ameyoró inmensamente'l valor de caltener los reinos francos en Tierra Santa vidables mientres otru sieglu. Segundu, la so ausencia del sable políticu inglesa significó qu'el eficientísimo gobiernu creáu pol so padre pudo siguir el so cursu, anque'l rei Juan darréu abusaría d'ello hasta'l puntu de quiebra. A lo último, mandó romances y lliteratura. Ensin considerar los fechos del so reináu, dexó una marca indeleble nel imaxinariu popular, que s'estiende hasta'l presente, debíu en gran parte a los sos ésitos militares. Steven Runciman dexó escritu sobre Ricardu I: «Foi mal fíu, mal maríu y mal rei, pero un valiente y arrogante soldáu».^[11]

Calter y personalidá |

Había serios defectos nel calter de Ricardu. Físicamente yera magníficu: alto, de piernes llargues y fuertes, con pelos d'oru acoloratao y facciones formoses; el so heriedu maternu yeren non yá l'aspeutu propiu de la casa de Poitou, sinón tamién el so encantadores modales, el so valor y la so afición a la poesía y al espíritu aventureru. Los sos amigos y criaos siguíen-y con devoción y medrana. De los sos proxenitores heredó un temperamentu templáu y un apasionáu egoísmu. Pero nun tenía nin l'astucia política nin la competencia alministrativa del so padre, nin el sentíu cabal de la reina Leonor. Educárase nun ambiente de disputes y traiciones familiares. Como favoritu de la so madre, odiaba al so padre y resabiaba de los sos hermanos y hermanes, anque quería a la so hermana más nueva, Juana. Aprendiera a ser un partidariu violentu, pero non lleal. Yera avariciosu, anque capaz de xestos arrogantes y aficionáu a la vida pródiga. La so enerxía yera inflexible, pero nel so fervosu interés pola xera del momentu escaecía otres responsabilidaes. Gustába-y entamar, pero fadiába-y l'alministración. Namái l'arte de la guerra podía retener la so atención. Como soldáu, tenía auténtiques dotes, intuición pa la estratexa y la táctica y el poder de mandar homes.^[12]

Tradición medieval |

Balta de Ricardu na catedral de Rouen, onde se soterró'l so corazón.

A mediaos del sieglu XIII cobró fuercia la lleenda de que, dempués de la captura de Ricardu I, la so troveru Blondel viaxó por Europa de castiellu en castiellu cantando una cantar que solo yera conocida por dambos al componela mientres taben xuntos. Finalmente, llegó al llugar en que taba reteníu'l so señor y oyó la respuesta al so cantar col versu correspondiente, lo que-y reveló ónde taba encarceláu'l rei. Esta hestoria ye la base de la ópera Richard Coeur-de-Lion (1784) d'André Ernest Modeste Grétry y, al paecer, foi la inspiración del entamu de la versión cinematográfica de Ivanhoe, dirixida por Richard Thorpe en 1952. Sicasí, nun paez tener rellación col verdaderu Juan Blondel de Nesle, un troveru aristocráticu.

Lliteratura posterior |

Ricardu apaeció frecuentemente na ficción, como resultancia de la renacencia de la caballería” de la dómina del Romanticismu. En 1822 foi oxetu del poema épicu d'Eleanor Anne Porden, Cœur de Lion.

Depués, en Ivanhoe, onde ye representáu col seudónimu de -y Noir Fainéant ('el Negru Folgazán'), sir Walter Scott retrató a Ricardu I na novela El talismán, con un tratamientu totalmente ficticiu de la Tercer Cruzada.

Tamién tuvo un papel principal na obra teatral de James Goldman, El lleón pel hibiernu (Lion in Winter), darréu llevada al cine, que suxure una rellación homosexual col rei de Francia, Felipe Augusto.

Apaez en Los reis d'intenciones baldíes (The Kings of Vain Intent) de Graham Shelby y, de manera más central en El demoniu anda sueltu (The Devil is Loose), na novela de Norah Lofts The Lute-Player y na novela de Jean Plaidy (Eleanor Hibbert) El corazón del lleón (The Heart of the Lion).

Ye descritu como un asesín ensin piedá de musulmanes na novela dempués de Arn Magnusson na Triloxía de les Cruzaes, escrita pol autor suecu Jan Guillou.

Xeneralmente, preséntase-y nun rol heroicu na lliteratura infantil, como nel Caballero cruciáu (Knight Crusader) de Ronald Welch o en Ricardu Corazón de Llión de Joseph Lacier.

Cultura popular |

Películes |

Retrato idealizáu de Ricardu ellaboráu nel sieglu XIX pol pintor francés Merry-Joseph Blondel.

El personaxe de Ricardu Corazón de Llión apaez na mayoría de les versiones fílmicas de la lleenda de Robin Hood.

Televisión |

En televisión, Ricardu foi la inspiración d'una serie de 1962, Ricardu Corazón de Llión, protagonizada pol actor Dermot Walsh.

En 1965 la serie Doctor Who nel so capítulu «La Cruzada» presenta'l conflictu ente Ricardu y Saladino, Ricardu ye representáu pol actor Julian Glover, quien tamién lo retrató nuna película pa la televisión llamada Ivanhoe en 1982, Rory Edwards representar en 1997 na miniserie pa televisión Ivanhoe.

Andrew Howard fixo'l papel de Ricardu na adaptación pa televisión del añu 2003 de la obra El lleón pel hibiernu. Tamién se-y representa en delles versiones televisives de la lleenda de Robin Hood.

Robin Hood |

El filósofu y cronista escocés John Mair foi'l primeru n'acomuñar al rei Ricardu I d'Inglaterra coles lleendes de Robin Hood na so Hestoria majoris Britannae, tam Angliae quam Scotiae (1521). Nes primeres balaes de Robin Hood, l'únicu rei mentáu ye Eduardu'l nuesu rei viniente, probablemente refiriéndose a Eduardu II d'Inglaterra o a Eduardu III d'Inglaterra. Sicasí, Walter Scott na so novela Ivanhoe fixo popular el venceyu del sheriff de les lleendes de Robin Hood col reinu de Ricardu I y foi tomáu d'ellí por novelistes y cineastes posteriores.

Polo xeneral, Robin ye representáu como calteniendo la xusticia nel nome de Ricardu en contra de Juan y los sos oficiales mientres el cautiverio del rei.

John Rhys-Davies fixo'l papel de Ricardu nun episodiu (El tontu del rei) de la serie de televisión de los años ochenta Robin de Sherwood. Méntase-y frecuentemente como un personaxe que nun apaez en pantalla na serie de la BBC del añu 2006, llamada Robin Hood.

Videoxuegos |

Nel xuegu d'aventures inspiráu en Robin Hood de Sierra, llamáu Conquests of the Longbow, Ricardu ye presentáu como'l prisioneru de Leopoldo d'Austria.

El xuegu d'estratexa Medieval Total War contién dos batalles basaes nos sos alcuentros col so rival Saladino.

En Empires: Dawn of the Modern World el so campaña desenvuélvese antes de 1190 y amosar lluchando contra'l rei Felipe II de Francia.

Tamién apaez nel xuegu d'estratexa en tiempu real, llamáu Strongold: Crusader.

Amás, en Seven Kingdoms 2 ye unu de los héroes normandos.

Y en Age of Empires II: The Age of Kings apaez como aliáu na campaña del emperador del Sacru Imperiu Romanu, Federico Barbarroja, lluchando xuntos contra'l xefe Saladino.

Fai apaición una vegada más nel xuegu Assassin's Creed, reprendiendo a Guillermu V de Montferrato, señor d'Acre, y faciendo planes col Gran Maestre Robert IV de Sablé.^[13]

Predecesor: Enrique II	Rei d'Inglaterra Duque de Normandía y Aquitania 1189 - 1199	Socesor: Xuan I
Predecesor: Enrique II	Conde d'Anjou Conde de Maine 1189 - 1199	Socesor: Arturo I

Notes y referencies |

Bibliografía utilizada |

• Duncan, Jonathan (1839). The dukes of Normandy, from the time of Rollu to the expulsion of King John by Philip Augustus of France (n'inglés). Rickerby, Harvey and Darton, 290.


• Runciman, Steven (1981). Historia de les Cruzaes. 3: El reinu d'Acre y les postreres Cruciaes, 2ª, Alianza Universidá. ISBN 84-206-2061-0.

Enllaces esternos |

• 
  Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Ricardo I d'Inglaterra.


• 
  Wikisource en inglés contién obres orixinales de I am born in a rank which recognizes non cimeru but God. The dukes of Normandy cit. p. 290.


• homosexual.html Alrodiu de la presunta homosexualidá de Ricardu


• Sobre la xestación del so compromisu matrimonial con Berenguela de Navarra


• Sobre'l sofitu militar emprestáu per Navarra


• Roger of Hoveden on Richard the Lion-Hearted and King Philip II of France


• Richard and Saladin: Warriors of the Third Crusade


• Medieval and Modern Passages Supporting the Theory of Richard I's Homosexuality


• Richard I, Ja nuls om pres non va dicir sa razón (Occitan version of lyric)
  


• Richard I, Ja nus hons pris ne va dicir sa reson (French version of lyric, with English translation by James H. Donalson)
  


• 
  English Monarchs Biografía ilustrada de Ricardu I