Περσεύς
πατήστε για μεγαλύτερη εικόνα
Συντομογραφία	Per
Λατινικό όνομα	Perseus
Γενική	Persei
Έκταση	615,0 τετ. μοίρες (1,491%) Κατάταξη 24ος
Αριθμός άστρων (μέγεθος ≤ 6,5)	158
Πλήρως ορατός σε γεωγραφικά πλάτη μεταξύ 90°N - 31°S

Ο Περσεύς (λατινικά: Perseus, συντομογραφία: Per) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Συνορεύει με τους αστερισμούς Καμηλοπάρδαλη, Κασσιόπη, Ανδρομέδα, Τρίγωνον, Κριό, Ταύρο και Ηνίοχο. Βρίσκεται ολόκληρος στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα, είναι ορατός ολόκληρος, κυρίως τις χειμωνιάτικες νύχτες.

Ιστορία |

Ο Περσεύς προσωποποιήθηκε από την αρχαιότητα ως ο ήρωας που έσωσε την Ανδρομέδα στον σχετικό μύθο. Παριστάνεται ως νέος, φορώντας τα ταλάρια (τα φτερωτά σανδάλια), να κρατά στο αριστερό του χέρι το Γοργόνειον, την κεφαλή της Μέδουσας, και στο δεξί την άρπην, δώρο του Ερμή. Ο Άρατος περιγράφει τον Περσέα να «σηκώνει σκόνη στον ουρανό», ίσως από το γεγονός ότι τα πόδια του εμφανίζονται να ακουμπούν πάνω στον Γαλαξία, καθώς τρέχει να σώσει την Ανδρομέδα. Τον χαρακτηρίζει ακόμα με το επίθετο περιμήκητος, πολύ ψηλός, δικαιολογημένα αφού έχει μήκος 28 μοίρες. Ο Κτησίας στα Περσικά του (περ.400 π.Χ.) αναφέρει το βαβυλωνιακό αστρικό όνομα Parsondas, που μπορεί να σχετίζεται με την ετυμολογία του ονόματος του ήρωα.

Οι Ρωμαίοι ποιητές τον ονόμαζαν Pinnipes και Profugus (Ιπτάμενο) από τα σανδάλια που φορώντας τα μπορούσε να πετάει, Gorgonifer, Gorgonisue και Deferens cathenam. Επιθετικοί προσδιορισμοί είναι οι Ακρισιονιάδης από τον παππού του Περσέως και Ιναχίδης από τον προγόνο του πρώτο βασιλέα του Άργους.

Οι ονομασίες Bershawish, Fersaus, ακόμα και Siaush, προέρχονται καθαρά από την απόδοση του ελληνικού ονόματος από τους Άραβες, αφού αυτοί δεν έχουν το γράμμα «Π». Συνήθως πάντως ονόμαζαν τον Περσέα περιγραφικώς, ως Hamil Ra's al Ghul, «ο Φέρων την Κεφαλή του Δαίμονος», φράση που έγινε το όνομα Almirazgual στους Μαυριτανούς της Ισπανίας. Τα ονόματα Celeub, Cheleub, Chelub που δίνουν η Αλμαγέστη του 1515, οι Αλφόνσειοι Πίνακες και η Ουρανομετρία του Bayer προέρχονται πιθανώς από το αραβικό Kullab, το όπλο του ήρωα, μολονότι ο Grotius κ.ά. τα αποδίδουν στο Kalb = σκύλος.

Ο Λαλάντ ταύτισε τη μορφή με τον Khem των Αιγυπτίων και με τον Μίθρα των Περσών. Οι Ινδοί υιοθέτησαν την ελληνική ονομασία ως Parasiea. Οι αστρολόγοι ονόμαζαν τον αστερισμό «Κακοδαίμονα», με ειδική αναφορά στον Αλγκόλ.

Οι Schickard, Νοβίδιος κ.ά. έλεγαν ότι ο Περσεύς αντιπροσώπευε τον Δαυίδ με την κεφαλή του Γολιάθ, ενώ άλλοι τον παρομοίασαν με τον Απόστολο Παύλο με το ξίφος και το βιβλίο του.

Ο Αργκελάντερ απέδιδε στον Περσέα 81 αστέρες ορατούς με γυμνό μάτι, ενώ ο Heis 136.

Οι φωτεινότεροι αστέρες |

• Ο α Περσέως είναι και ο φωτεινότερος του αστερισμού, με φαινόμενο μέγεθος 1,79, και είναι γνωστός με το ιδιαίτερο όνομα Μιρφάκ (Mirfak).


• Ο β Περσέως, πολύ γνωστός ως μεταβλητός αστέρας εδώ και αιώνες, το πρότυπο των «μεταβλητών δι' εκλείψεων αστέρων», έχει το ιδιαίτερο όνομα Αλγκόλ (Algol).


• Ο γ έχει φαινόμενο μέγεθος 2,93 και φασματικούς τύπους G8III + A2V. Φασματοσκοπικώς διπλός αστέρας, διαχωρίσθηκε με συμβολομετρία κηλίδων. Το 1991 ανακαλύφθηκε ότι και αυτός είναι μεταβλητός δι'εκλείψεων, ο φωτεινότερος μετά τον Algol του οποίου οι μεταβολές είναι ανιχνεύσιμες με γυμνό μάτι.


• Ο δ έχει φαιν.μέγεθος 3,01 και φασματικό τύπο B5 IIIe.


• Ο ε, διπλός, έχει συνολικό φαιν.μέγεθος 2,89 (3,0 και 7,5) και φασμ.τύπους B0V + A2V. Ο διαχωρισμός των μελών του είναι 8,8 δευτερόλεπτα της μοίρας.


• Ο ζ έχει φαιν.μέγεθος 2,85 και φασμ.τύπο B1 Ib (κυανός υπεργίγαντας).


• Ο η έχει φαιν.μέγεθος 3,76 και φασμ.τύπο K3 Ib-IIa.


• Ο θ έχει φαιν.μέγεθος 4,12 και φασμ.τύπο F8 V.


• Ο ι έχει φαιν.μέγεθος 4,05 και φασμ.τύπο G0 V.


• Ο κ έχει φαιν.μέγεθος 3,80 και φασμ.τύπο K0 III.


• Ο λ έχει φαιν.μέγεθος 4,29 και φασμ.τύπο A0 IV.


• Ο μ έχει φαιν.μέγεθος 4,14 και φασμ.τύπο G0 Ib.


• Ο ν έχει φαιν.μέγεθος 3,77 και φασμ.τύπο F5 II.


• Ο ξ έχει φαιν.μέγεθος 4,04 και φασμ.τύπο O7 III.


• Ο ο είναι ο Ατίκ (Atik).


• Ο ρ, ημιπεριοδικός μεταβλητός με περίοδο μερικές εβδομάδες ή μήνες, έχει φαιν.μέγεθος από 3,3 ως 4,0 και φασμ.τύπο M4 II.


• Ο σ έχει φαιν.μέγεθος 4,36 και φασμ.τύπο K3 III.


• Ο τ έχει φαιν.μέγεθος 3,95 και φασμ.τύπους G4III + A4V.


• Ο φ έχει φαιν.μέγεθος 4,07 και φασμ.τύπο B2 Vep (ιδιόμορφο φάσμα με έντονες γραμμές εκπομπής). Είναι ταχέως περιστρεφόμενος αστέρας μεγάλης μάζας, περιβαλλόμενος από δίσκο αερίου, με συνοδό σε απόσταση 1,1 AU. Σήμερα ο συνοδός έχει μάζα 1 ηλιακή ή 9 φορές μικρότερη από τον κύριο αστέρα, αλλά πριν από 10 εκατομμύρια έτη είχε τη μεγαλύτερη μάζα.


• Ο ψ έχει φαιν.μέγεθος 4,23 και φασμ.τύπο B5 V με έντονες γραμμές εκπομπής.


• Ο 16 Περσέως έχει φαιν.μέγεθος 4,23 και φασμ.τύπο F2 III.


• Ο 48 Περσέως έχει φαιν.μέγεθος 4,04 και φασμ.τύπο B3 V με έντονες γραμμές εκπομπής.


• Ο 58 Περσέως έχει φαιν.μέγεθος 4,25 και φασμ.τύπους K4III + A3V.

Λοιπά αξιοσημείωτα στον αστερισμό |

Επειδή τέμνεται (στο βορειοανατολικό τμήμα του) από τον γαλαξιακό ισημερινό, ο Περσεύς είναι πλούσιος σε σώματα του δικού μας Γαλαξία:

- Ο ογδόου μεγέθους κυανόλευκος αστέρας BD+31°643 περιβάλλεται από περιαστρικό δίσκο σκόνης διαμέτρου 2 τρισεκατομμυρίων χιλιομέτρων. Η απόστασή του από τη Γη υπολογίζεται σε 1.100 έτη φωτός.

- Ο αστέρας HD 29587 αποτελεί διπλό σύστημα με πιθανό φαιό νάνο. Ο φαιός νάνος έχει μάζα μεγαλύτερη από 40 φορές τη μάζα του Δία.

- Το ανοικτό σμήνος αστέρων M34 έχει φαιν.μέγεθος 5,2 και φαινόμενη διάμετρο 35΄. Διαθέτει 75 ως 80 αστέρες, ενώ απέχει από τη Γη 1.400 έτη φωτός.

- Τα σχεδόν εφαπτόμενα ανοικτά σμήνη NGC 869 και NGC 884 είναι γνωστά ως το «Διπλό Σμήνος» ("Double Cluster"), και αρχικώς είχαν τις ονομασίες αστέρων h και χ Περσέως. Δύο άλλα ανοικτά αστρικά σμήνη στον Περσέα είναι τα έκτου μεγέθους NGC 1528 και NGC1545, αμφότερα σε απόσταση 2.600 ετών φωτός από τη Γη.

- Το πλανητικό νεφέλωμα M76 (NGC 650) είναι γνωστό ως «Μικρός Αλτήρας» (ο «Αλτήρας» είναι το Μ27 στην Αλώπεκα) ("Little Dumbbell Nebula" ή "Barbell Nebula"). Το φαινόμενο μέγεθός του είναι 12.

- Το νεφέλωμα εκπομπής NGC 1499 είναι γνωστό και ως «Νεφέλωμα Καλιφόρνια» ("California Nebula") από την ομοιότητα του σχήματός του με την ομώνυμη πολιτεία των ΗΠΑ. Το μήκος του υπερβαίνει τις 2,5 μοίρες και το πλάτος του τη μισή μοίρα (περίπου 100 επί 20 έτη φωτός στην εκτιμώμενη απόσταση των περίπου 2.000 ετών φωτός από τη Γη).

- Από τα εξωγαλαξιακά σώματα στον Περσέα ξεχωρίζει το πυκνό σμήνος γαλαξιών «Σμήνος Περσέως Ι» με περισσότερους από 2.000 γαλαξίες σε απόσταση 250 ως 320 εκατομμύρια έτη φωτός από εμάς. Στο κέντρο του κυριαρχεί ο ιδιόμορφος ελλειπτικός γαλαξίας τύπου Σίφερτ NGC 1275, με φαιν.μέγεθος 11,9. Ο γαλαξίας αυτός είναι η ισχυρή ραδιοπηγή Περσεύς A (3C 84).

Πηγές |

• Allen, Richard Hinckley: Star Names: Their Lore and Meaning, Dover Publ., 1963


• Levy, David H.: Deep Sky Objects, Prometheus Books, Amherst, Νέα Υόρκη 2005. ISBN 1-59102-361-0.


• Makemson, M.W.: The Morning Star Rises: An Account of Polynesian Astronomy. Yale University Press, New Haven, Connecticut 1941.


• Motz, L., Nathanson, C.: The Constellations: An Enthusiast's Guide to the Night Sky. Aurum Press, Λονδίνο 1991. ISBN 978-1-85410-088-7.

Δείτε επίσης |

• Κατάλογος αστέρων του Περσέως

Εξωτερικοί σύνδεσμοι |

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Περσεύς (αστερισμός)

Ερατοσθένης, Καταστερισμοί ή Αστροθεσίαι: Περσεύς

π • σ • ε Οι 88 αστερισμοί Αστερισμοί Αετός Αιγόκερως Αλώπηξ Ανδρομέδα Αντλία Ασπίς Βέλος Βόρειος Στέφανος Βοώτης Βωμός Γερανός Γλύπτης Γλυφείον Γνώμων Δελφίν Διαβήτης Δίδυμοι Δίκτυον Δοράς Δράκων Εξάς Ζυγός Ηνίοχος Ηρακλής Ηριδανός Θηρευτικοί Κύνες Ινδός Ιππάριον Ιπτάμενος Ιχθύς Ιστία Ιχθύες Καμηλοπάρδαλις Κάμινος Καρκίνος Κασσιόπη Κένταυρος Κήτος Κηφεύς Κόμη Βερενίκης Κόραξ Κρατήρ Κριός Κύκνος Λαγωός Λέων Λυγξ Λύκος Λύρα Μεγάλη Άρκτος Μέγας Κύων Μικρά Άρκτος Μικρός Κύων Μικρός Λέων Μικροσκόπιον Μονόκερως Μυία Νότιον Τρίγωνον Νότιος Ιχθύς Νότιος Σταυρός Νότιος Στέφανος Οκρίβας Οκτάς Οφιούχος Όφις Παρθένος Περιστερά Περσεύς Πήγασος Πρύμνα Πτηνόν Πυξίς Σαύρα Σκορπιός Ταύρος Ταώς Τηλεσκόπιον Τοξότης Τουκάνα Τράπεζα Τρίγωνον Τρόπις Ύδρα Ύδρος Υδροχόος Φοίνιξ Χαμαιλέων Ωρίων Ωρολόγιον Σχετικά Κατάλογοι αστέρων ανά αστερισμό Κατάλογος των αστερισμών κατά έκταση